Gombasecká jaskyňa (Jaskinia Gombasecka)

Położenie

Jaskinia położona jest w południowej części Słowacji (region Gemer), pomiędzy Rožňavą (Rożniawą) i Plešivcem, około 10 kilometrów od słowacko-węgierskiego przejścia granicznego Kečovo-Aggtelek. Jej wejście usytułowane jest na wysokości ok. 250 m n.p.m., kilkanaście metrów powyżej Čiernej vyvieračky (Czarnego Wywierzyska).

Dojazd i parking

W pobliżu jaskini przebiega droga krajowa nr 16 (E58/E571). Natomiast, do jaskini zaprowadzi nas droga nr 3009, łącząca Slavec i Jablonov nad Turňou. Zjazd z drogi nr 16 znajduje się na południe od osady Slavec, naprzeciwko kamieniołomu Lom Gombasek.

Areał wejściowy oddalony jest ok. 1 km od drogi krajowej nr 16, ok. 3 km od Silickej ľadnicy, ok. 10 km od jaskini Domica, ok. 11 km od Rožňavy, ok. 40 km od Park Narodowego Slovenský raj (Słowacki Raj) i ok. 55 km od Popradu.

Geomorfologia

Mierząca ponad 3000 metrów długości jaskinia stanowi część silicko-gombaseckého systemu jaskiniowego. Zarówno Gombasecká jaskyňa, jak i oddalona o ok. 3 km Silická ľadnica powstały na skutek erozyjnej działalności Čierného (Czarnego) potoku, przez co stanowią jeden system hydrologiczny. Łączący je syfonalny odcinek podziemnego potoku wciąż pozostaje niezbadany.

Gombasecká jaskyňa została wyrzeźbiona w środkowo triasowych jasnoszarych (typ Wetterstein) i ciemnoszarych wapieniach (typ Gutenstein) oraz wapieniach dolomitycznych, wzdłuż spękań tektonicznych, na dwóch poziomach. Górne piętro (po którym przebiega trasa turystyczna) znajduje się około 5-10 metrów nad aktywnym ciekiem wodnym, płynącym korytarzami dolnego piętra.

Czynnikiem wyróżniającym Gombasecką jaskyňe są licznie występujące rurkowe stalaktyty, zwane makaronami lub po słowacku brčkami. Te nietypowe, zwisające ze stropów kalcytowe stalaktyty, przybierają postać pustego w środku walca i osiągają nawet 3 metry długości, przy średnicy zaledwie 2- 4 mm.

Historia odkrycia

Pierwsze wejście do Gombaseckich podziemi miało miejsce w październiku 1951 roku. Eksploracji jaskini dokonała grupa grotołazów z Rožňavy m.in. Ladislav Herényi, Viliam Rozložník i Štefan Roda, którzy do jej wnętrza dostali się przez rozkopaną wcześniej Čierną Vyveračkę. Już cztery lata później jaskinię udostępniono dla ruchu turystycznego, a pod koniec lat 60. XX wieku, jako pierwszą na Słowacji, zaczęto wykorzystywać do celów speleoterapetycznych. Z jaskinią wiążą się również początki nurkowania jaskiniowego na Słowacji.

W czerwcu 2016 roku grotołazi z grupy jaskiniowej Speleo Rožňava dokonali odkrycia nowych podziemnych przestrzeni. Celem prowadzonych przez grotołazów badań było znalezienie nowych korytarzy łączących Gombasecką jaskyňe z Silicką ľadnicą. Nowoodkryte korytarze wypełniają liczne nacieki kalcytowe – stalagmity, stalaktyty i polewy naciekowe oraz bardzo rzadko spotykane nacieki helikytowe. Dzięki temu odkryciu jaskinia może wydłużyć się o kolejne kilkadziesiąt metrów i tym samym stać się jedną z 25 najdłuższych jaskiń na Słowacji.

W 2021 roku jaskinia świętowała 70. rocznicę swojego odkrycia. Najważniejszym wydarzeniem jubileuszu było otwarcie nowego budynku obsługi turystów.

Zwiedzanie

Czas zwiedzania	Długość trasy	Średnia temperatura
30 min	530 m	9 – 9,4 °C

Trasa zwiedzania wynosi 530 metrów, ale w rzeczywistości jest dwa razy krótsza, ponieważ trasę pokonuje się dwukrotnie. Zwiedzanie trwa od 30 do 45 minut, przy czym czas zwiedzania uzależniony jest od ilości odwiedzających oraz składu narodowościowego grupy (konieczność tłumaczenia w innym języku). Na trasie zwiedzania zlokalizowanych jest około 85 schodów, a różnica poziomów wynosi od 7 do 8 metrów. Temperatura oscyluje w granicach 9°C.

Przebieg trasy turystycznej

Do wnętrza jaskini dostaniemy się przez wydrążony w latach 50. tunel. Pierwszym naszym przystankiem będzie wizyta w Sieni objavitel’ov (Sala odkrywców).

Następnie przez Sieň vil (Sale Nimf) oraz Goticką chodbe (Korytarz Gotycki) przejdziemy do Mramorovej sieni (Sali Marmurowej). Jest to największa sala Gombaseckej jaskyňy. W jej obrębie znajduje się głęboka na 12 metrów wapienna studnia. Na ścianach można zaobserwować liczne stalaktyty rurkowe, a najdłuższy z nich mierzy 160 cm długości. Mramorová sieň stanowi zakończenie prawej odnogi jaskini, dlatego aby kontynuować nasze zwiedzanie musimy wrócić Goticką chodbą do Herényiho sieni, która będzie naszym kolejnym przystankiem.

Herényiho sieň wypełniają liczne stalaktyty rurkowe, stalagmity w kształcie pagód oraz inne formy naciekowe w przeróżnych kształtach i kolorach. Na jednej ze ścian widnieje tablica upamiętniająca wpisanie w 1995 roku jaskini na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wpisu dokonano wraz z innym jaskiniami Slovenského i Aggtelekského krasu (Słowackiego i Węgierskiego/Aggtelekskiego krasu).

Zarówno Herényiho sieň, jak i Rozložníkova sieň zostały nazwane na cześć dwóch odkrywców jaskini Viliama Rozložníka i Ladislava Herényiho.

Po krótkiej wizycie w Herényiho sieni ruszamy schodami w dół, w kierunku Rozložníkovej sieni. Tak jak poprzednia komora Rozložníkova sieň obfituje w różnobarwną szatę naciekową, a wielkość znajdujących się tutaj makaronów przekracza 2 metry. W jej obrębie kończy się udostępniona dla turystów część jaskini, a tym samym nasza wycieczka. Sama jaskinia ciągnie się jeszcze przez kilkaset metrów w głąb skały. Gdybyśmy kontynuowali naszą wycieczkę to przez Blatistą chodbe dostalibyśmy się do Kanionu, przez który przepływa Čierny Potok.

Godzinny otwarcia

Jaskinia udostępniona jest dla ruchu turystycznego przez 7 miesięcy w roku. W sezonie turystycznym (pomiędzy 1 czerwca a 31 sierpnia) wejścia do jaskini odbywają się regularnie, o każdej pełnej godzinie zegarowej, od 9:00 do 16:00. Poza sezonem (01.04.-31.05. i 01.09.-31.10) wejście do jaskini możliwe jest tylko o godz. 10:00, 11:30, 13:00, 14:30. Od 1 listopada do 31 marca jaskinia jest zamknięta dla ruchu turystycznego.

Areał wejściowy i jego okolica

W obrębie wyremontowanego areału wejściowego znajduje się nowy budynek administracyjny (otwarty wiosną 2022 r.), w którym mieści się kasa biletowa i sklepki z pamiątkami, węzeł sanitarny oraz dwie wiaty z miejscem do odpoczynku. Do otworu wejściowego prowadzi nowa, asfaltowa ścieżka przy której umieszczono kilka tablic informacyjnych prezentujących ciekawostki dotyczące jaskini oraz jej otoczenia.

Odległość jaskini od parkingu	Różnica wysokości	Czas podejścia
ok. 130 m	5 – 7 m	2 – 3 minuty

Podejście nie wymaga wysiłku, ponieważ areał wejściowy mieści się kilkanaście metrów od parkingu. Miejsc do parkowania jest niewiele – parking może pomieścić około 25 samochodów osobowych. Niestety w pobliżu jaskini nie znajdziemy bazy gastronomicznej – restauracji czy baru (stan na 2020 rok).

Dodatkowo przy dawnym budynku kasy i parkingu mieści się pole namiotowe, osada domków letniskowych oraz amfiteatr, w którym odbywają się Gombasecké kultúrne slávnosti (Węgierski festiwal folklorystyczny Gombasek).

Náučný chodník (Ścieżka edukacyjna) Gombasek

Na mierzącej około 2 kilometrów ścieżce edukacyjnej mieści się 10 obrotowych tablic informacyjnych, które dostarczą nam informacji o jaskini i historii jej okolicznych zabytków. Opisy są dostępne są w trzech wersjach językowych: słowackim, angielskim oraz węgierskim. Ścieżka edukacyjna biegnie przez Čierną i Bielą vyvieračke oraz ruiny Paulínskeho kláštora (klasztoru Paulinów) Gombasek.

W pobliżu jaskini przebiega szlak rowerowy nr 2701 oraz dwa szlaki piesze: zielony (Plešivec–Gombasecká jaskyňa) oraz żółty (Kružná–Jablonovské sedlo). Co ciekawe, ten przebiegający przez Silicką i Plešivską planine (Płaskowyż Pleszywski) żółty szlak mierzy aż 36 km!

Nasza opinia

Ze względu na łagodne podejście, niewielką odległość między otworem wejściowym i parkingiem oraz mało wymagającą trasę turystyczną jaskinię polecamy osobom chcącym rozpocząć swoją przygodę ze słowackimi jaskiniami, rodzinom z dziećmi, a także wszystkim odwiedzającym Park Narodowy Slovenský kras. Przy okazji pobytu w Gombaseckej jaskyňy warto zrobić sobie krótki spacer do Silickej ľadnicy lub odwiedzić oddaloną o ok. 10 km jaskinię Domica.

Bibliografia

• D. Kollár, Jaskyne. Prirodne Krásy Slovenska, wyd.1, Bratislava, DAJAMA, 2011, 978-80-8136-000-8,
• P. Bella, Slovensko. Sprístupnené jaskyne, Liptovský Mikuláš, GRAFON, 80 -89130-08-9,
• www.ssj.sk
• www.naucnechodniky.eu
• www.majgemer.sk
• www.sopsr.sk
• www.unesconadosah.sk
• www.kosiceregion.com
• www.gemer.korzar.sme.sk

Zamieszczone w artykule zdjęcia oraz materiały zostały zebrane w sierpniu 2015 i 2020 oraz czerwcu 2023 roku.